Felaket ayında dünya ve Türkiye ekonomisinde neler oldu?

EMRE DEVECİ/SOZCU.COM.TR

ABD ile Çin arasındaki ticaret anlaşmasının getirdiği iyimserlikle yıla başlayan küresel ekonomi, önce ABD-İran gerilimi, ardından Çin’de ortaya çıkan corona virüsü salgınıyla birlikte tekrar karamsarlığa gömüldü. Kur ve faiz şokuyla iki kayıp yıl geçirdikten sonra 2020’ye tekrar büyümeye dönme umuduyla giren Türkiye de, dünyadaki kara bulutlardan etkilenmiş durumda. Libya ve Suriye krizleri kaynaklı jeopolitik gerilimler de kara bulutları artırıyor.

İLK ŞOK: İRAN-ABD GERİLİMİ

Sozcu.com.tr’ye konuşan İş Yatırım strateji uzmanı Halil Barışkan, ocak ayının küresel piyasalarda çok büyük beklentilerle başladığını, azalan küresel resesyon endişeleri ve son dönemde gelişmiş merkez bankalarının para politikaları ile beraber Türkiye dahil gelişmekte olan ülke borsalarında da olumlu beklentiler olduğunu hatırlatarak “Ama hesap edilemeyen ABD-İran gerginliği piyasalara ilk şoku yaşattı” dedi.

İş Yatırım strateji uzmanı Halil Barışkan

Nitekim, İran gerilimiyle Türkiye dahil küresel piyasalarda satış dalgası olurken, petrol fiyatları 66 dolardan 70 dolara fırlamıştı. Kriz anlarında güvenli yatırım limanı olan altında da ons fiyatı, yıl başında 1517 dolarken bir anda 1565 dolara yükselmişti.

İki ülke arasındaki gerilimin sıcak savaşa dönüşmemesi ve 15 Ocak’ta ABD ile Çin arasında ticaret anlaşmasının ilk fazının imzalanması, küresel ekonomide tekrar iyimserlik rüzgarlarının esmesine neden oldu. Nitekim, ABD borsalarında yeni rekorlar kırılmasına paralel olarak Borsa İstanbul’da da BIST 100 endeksinde yüzde 9’a varan bir artış kaydedildi.

İLGİLİ HABER2020 yılında ekonomide bizi neler bekliyor?

İKİNCİ ŞOK: CORONA VİRÜSÜ

Ancak, bu seferde Çin’deki corona virüsü salgını ortaya çıktı. Ay sonu itibarıyla salgın nedeniyle ölü sayısı ve enfeksiyon kapan kişi sayısı hızla artarken, dünya ekonomisinin yüzde 16.4’ünü oluşturan Çin’deki şokun dünyaya yayılması endişeleri yükseliyor.

Barışkan, “BIST100’de hem gelişmiş ülke borsalarındaki kâr-al nedeniyle kapanan pozisyonların baskısı hem de ikinci şoku yaşatan corona virüsü nedeniyle hisse senetleri piyasalarında sert düşüşler kaydettik” değerlendirmesinde bulundu. Barışkan, “Virüsün etkilerinin 2020 yılı birinci çeyrekte Çin ekonomisinde ne kadar düşüşe neden olacağı hâlâ bilinmiyor. Ve bu risk hisse senedi piyasalarını baskılamaya devam edecek şimdilik” dedi.

Barışkan, bakır, petrol, demir-çelik gibi büyümeyle doğrudan ilişkili emtia fiyatları düşerken, altın gibi riskten kaçınma enstrümanlarının yükselişine dikkat çekti.

Türkiye-Çin İş Konseyi Başkan Yardımcısı Murat Kolbaşı

TURİZM ETKİLENİYOR

Sozcu.com.tr’ye konuşan Türkiye-Çin İş Konseyi Başkan Yardımcısı Murat Kolbaşı, salgından en çok turizm sektörünün etkileneceğini söyledi. Çin’in her yıl dünyaya 175 milyon turist gönderdiğini ve bu turistlerin de 250 milyar dolarlık harcama yaptığını belirten Kolbaşı, Türkiye’nin de şubat ayında Çin’deki turizm kısıtlamasından etkileneceğini belirtti.

BIST 100’DE İYİMSERLİK KISA SÜRDÜ

Türkiye’de BIST 100 endeksi 21 Ocak’ta 124 bin seviyelerine yükseldikten sonra 118 bin seviyelerine kadar gerilerken, dolar/TL kuru da dün 5.98 ile son beş ayın en yüksek seviyesine ulaştı.

Ocak ayı ayrıca, ABD Başkanı Donald Trump’ın azil sürecinin Senato ayağının başlaması, Avustralya’daki devasa alanı etkileyen orman yangınlarının bir türlü kontrol altına alınamaması, Libya iç savaşında çatışmaların artışı, İdlib’de artan gerilimin Rusya ile Türkiye ilişkilerini de bozma tehlikesi gibi gelişmelere sahne oldu.

OCAK’TA DÜNYA VE TÜRKİYE’Yİ SARSAN OLAYLAR

Ocak ayında dünya ve Türkiye ekonomisini etkileyen başlıca olaylar şöyle:

2 Ocak: Hükümete Libya’ya asker gönderme yetkisi veren Cumhurbaşkanlığı tezkeresi Meclis Genel Kurulu’nda kabul edildi.
3 Ocak: İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani, ABD tarafından Bağdat Havalimanı’nda öldürüldü.
8 Ocak: Tahran’dan havalanan Ukrayna Havayolları’na ait yolcu uçağı, kalkışın hemen ardından düştü. İran, uçağı yanlışlıkla düşürdüğünü duyurdu.
8 Ocak: İran, Süleymani’nin öldürülmesine misilleme olarak Irak’taki ABD askeri üssünü balistik füzelerle vurdu. Önce kayıp olmadığını açıklayan ABD yönetimi, daha sonra 34 askerin beyin travması geçirdiğini bildirdi.
15 Ocak: ABD ile Çin arasında ticaret savaşında ateşkes anlamına gelen faz 1 anlaşması imzalandı. Faz 2 için görüşmelere başlanacağı açıklandı.
22 Ocak: Çin’de aralık ayında ortaya çıkan corona virüsü, ocak ayında salgına dönüştü. 22 Ocak itibarıyla salgın krize dönüşürken, ölü sayısı 30 Ocak itibarıyla 170’i aştı.
24 Ocak: Elazığ merkezli 6.7 şiddetindeki depremde 41 yurttaş hayatını kaybederken yüzlerce binada hasar kaydedildi.
30 Ocak: Apple’dan Googla’a kadar birçok dev şirket Çin’deki ofislerini ve mağazalarını geçici bir süre için kapatırken, Yeni Yıl tatili nedeniyle kapalı olan birçok fabrikanın bir süre daha kapalı kalacağı açıklandı.