Petrolde 5 Aralık hazırlığı

Avrupa Birliği (AB), yeni yaptırımlar kapsamında Rus ham petrolüne tavan fiyatı uygulamasına 5 Aralık’ta başlıyor. AB, tavan fiyatına uyulmadığı durumda Rus ham petrolünü taşıyan gemilere sigorta hizmeti verilmesini yasaklıyor.

Türkiye ise İstanbul ve Çanakkale Boğazı’ndan geçecek tankerlerde sigorta ile ilgili bir sorun yaşanmaması için kendi tedbirlerini aldı. Türk Boğazları’ndan yüklü olarak geçecek ham petrol taşıyan gemilerden 1 Aralık’tan sonra sigorta teyit mektubu da istenecek.

HABER: ŞEREF KILIÇLI

Avrupa Birliği (AB), Rus petrol ticaretinde tavan fiyat uygulamasını 5 Aralık tarihinden itibaren devreye almaya hazırlanıyor. Tavan fiyat uygulaması konusunda G7 ülkeleri de uzlaşmıştı. 5 Aralık’ta ayrıca AB’nin herhangi bir üye ülkesinin bayrağını taşıyan veya AB’den P&I (Koruma ve Tazmin) sigortası olan tankerlerin Rusya menşeli ham petrol taşımasına getirdiği yasak da yürürlüğe girecek. Buna göre, Rusya’nın ham petrolü AB’nin belirleyeceği tavan fiyatın üstünden sattığı durumlarda AB ve Britanya’da Rus ham petrolüyle ilgili sigorta yapılmayacak. Rusya ise tavan fiyat uygulayacak ülkelere petrol ve petrol ürünleri tedarik etmeyeceğini açıkladı.

DENGEYİ BOZACAK

Enerjideki son süreç hakkında İstanbul Ticaret’e değerlendirmelerde bulunan Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener, Rus ham petrolüne tavan fiyat uygulaması ve sigorta ile ilgili yaptırımların hassas bir noktada giden arz-talep dengesini daha fazla bozacağını söyledi. Akyener, şöyle konuştu: “Petrol uluslararası bir ürün. Tavan fiyatı, uluslararası piyasa ve serbest piyasa mantığı perspektifinde çok doğru bir yaklaşım değil. Uygulama, Rusya’yı etkileyecek fakat AB ülkeleri bu durumdan daha çok etkilenecek. Enerji fiyatları sebebiyle tüm ülkeler resesyon endişesi yaşıyor. Akaryakıt-rafineri piyasalarında da bir kriz halen devam ediyor. Bu yaklaşım, krizi biraz daha körüklemiş olacak.”

TİCARETTEKİ DURUM

Rusya’nın petrol üretimi ve AB’ye ihracatı konusunda ise Akyener, şu analizi yaptı: “Rusya’nın ham petrol üretimi 2021 yılında günlük 10.9 milyon varile kadar çıkmıştı. 2022 yılı ortalaması ise kayıt dışı hacim dahil 9.6 milyon varile kadar düşecek. AB, önceki sene Rusya’dan günlük 2.5 milyon varil civarında ham petrol alıyordu. Bu süreçte 1.7 milyon varile kadar düştü. Rusya, Avrupa’ya ham petrol ihracatının bir kısmını gemiyle, yarıdan fazlasını ise boru hatları üzerinden gerçekleştiriyor. Deniz taşımalarında sigorta yaptırımlarıyla ilgili süreci AB’deki trader’lar kullanacak. Petrol ticaretinin bir kısmını boş kapasite buldukları müddetçe boru hattıyla yapacaklar veya karayoluyla yapmaya çalışacaklar. Deniz taşımacılığına sigorta kanalıyla böyle bir yaptırım getirilmiş olsa da denizde bu işin arka kapısı, menşe ile oynamak. Ancak menşe ile oynama süreçlerini de biraz daha zorlaştırabilirler. AB, sigortalama ve taşıma şirketleriyle alakalı yeni yaptırım paketlerini ilan edebilir. Böyle bir ihtimal de söz konusu.”

ÜRETİM DÜŞERSE

Deniz taşımasındaki sigorta yaptırımlarının petrol piyasalarında baskı oluşturabileceğine de dikkat çeken Akyener, şu değerlendirmeyi yaptı: “Mesela, 2023 yılı için uluslararası piyasalarda Rus petrol arzında günlük ortalama 1 milyon varil civarında bir düşüş olursa bu 1 milyon varili kimin karşılayacağı konusunda soru işaretleri doğacak. Yani sistemin biraz daha gerilmesi, petrol fiyatlarının yukarı yönlü hareket etmesi anlamına gelecek. Böyle olması ABD’nin de istemediği bir durum. Stratejik petrol rezervlerinden satış yaparak da süreç yönetilmez. Bu bağlamda ne tür adımlar atacaklarını göreceğiz.”

ÇİN VE HİNDİSTAN’IN AVANTAJI

AB’nin tavan fiyat hamlesinin Rusya’nın başka pazarlara daha fazla yönelmesine yol açacağını da belirten Oğuzhan Akyener, bu pazarların başında Çin’in düşünülebileceğini vurguladı. Çin’in zaten Rusya’dan uygun fiyata petrol alımını ciddi anlamda artırdığına dikkat çeken Akyener, “Öte taraftan Hindistan’ın piyasa fiyatlarının 20 dolar altına kadar petrol ticareti yaptığını da biliyoruz. Rusya, ‘Çin’e daha çok petrol vereceğim’ diyebilir. Çin’e ve Hindistan’a taşımada değil, daha çok Avrupa ile çalışan tankerler için problem olacak. Çin’in tanker kapasitesi yeterli. Rusya’nın da petrol taşıyan tanker firmaları var. Öte yandan denizde, Rus petrolünün menşe ile oynayarak da bir süreç yürütülüyordu. Yani arka kapı politikası da devam edecektir. Ancak sonuçta sigorta ve lojistik maliyetleri yükselecek. Bu durum tabii ki fiyatlara da yansıyacak” diye konuştu.

TÜRKİYE’DEN BOĞAZLAR İÇİN ÖNLEM

İstanbul ve Çanakkale Boğazları’yla petrol tanker trafiğinde önemli bir konuma sahip olan Türkiye de sigorta ile ilgili önlemlerini aldı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü, 1 Aralık 2022 tarihinden sonra Türk Boğazları’ndan yüklü olarak geçecek ham petrol taşıyan gemilerden P&I sigortasının geçerli ve kapsayıcı olacağını belirtir ilave bir teyit mektubunun alınacağını duyurdu. Ayrıca bu mektubun sigorta kuruluşları veya temsilcileri tarafından geminin vereceği Seyir Planı-1 (SP-1) raporuna eklenmesinin isteneceğini de belirtti. Gemi sahipleri, gemilerinin operasyonları esnasında özellikle üçüncü şahıslara, çevreye veya yüke verilebilecek zararlarla birlikte bunlara ilişkin cezalar ve bunlar gibi durumlardaki sorumluluklarını karşılatabilmek üzere Koruma ve Tazmin (P&I) sigortası yaptırıyor. P&I sigortası, uluslararası sözleşmeler gereğince bazı tip ve tonajdaki gemiler için bir zorunluluk durumunda. Türkiye de deniz egemenlik alanlarına uğrak yapacak belirli tip ve tonajdaki gemilerden ulusal mevzuat hükümlerine göre de geçerli bir P&I sigortası bulundurmalarını talep ediyor.