Yeni çip krizi alarmı

Otomotiv üreticileri, ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşı nedeniyle yeni bir tedarik kriziyle karşı karşıya. Krizin merkezinde, anahtar ve direksiyon sistemleri için çip üreten Nexperia bulunuyor.

Hollanda hükümeti, bu şirketin bağlı olduğu Çinli Wingtech Technology’nin yönetimini ABD’nin baskısıyla tartışmalı bir şekilde devralınca, Çin şirketin tüm ihracatını yasakladı. Avrupalı otomobil üreticileri “Birkaç haftalık stokumuz kaldı” derken, krizin çözülememesi Türkiye’yi de etkileyecek tedarik zinciri sorunlarına yol açabilir.

Otomotiv üreticileri bu kez ABD ile Çin arasında devam ticaret savaşlarının tam ortasında kaldı. Trump’ın nadir toprak elementleriyle ilgili Çin’e yaptığı baskılar artınca Hollanda hükümeti, etkisi tam olarak hesaplanmamış ilginç bir karara imza attı. Hükümet, merkezi Hollanda’da bulunan Çinli Wingtech Technology’e ait Nexperia şirketinin kontrolünü, acil durumlarda temel ihtiyaçlara erişimi güvence altına alan, Soğuk Savaş döneminden kalma bir yasayı devreye sokarak ele geçirdi. Kararın ardından Çin Ticaret Bakanlığı, Nexperia’nın ihracatını yasaklayan bir bildirim yayınladı. Anahtar ve direksiyon simidi sistemlerinde yaygın olarak kullanılan Nexperia çiplerinin tedarikinin kesilmesiyle Volkswagen, Stellantis, BMW ve Mercedes-Benz gibi otomotiv üreticileri alarma geçti.

‘BİRKAÇ HAFTALIK STOĞUMUZ VAR’

Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği (ACEA), Nexperia çiplerinin tedarikiyle ilgili sorun çözülmezse Avrupa’nın araç üretiminde ciddi aksaklıklar yaşanabileceğini duyurdu. Açıklamada Nexperia’nın araç elektrik sistemlerinin elektronik kontrol ünitelerinde sıklıkla kullanılan yarı iletkenlerin önemli ve yüksek hacimli bir tedarikçisi olduğu belirtilirken şu ifadelere yer verildi:

“Bu çipler olmadan, Avrupalı ​​otomotiv tedarikçileri araç üreticilerine tedarik sağlamak için gereken parça ve bileşenleri üretemez ve bu da üretim kesintilerine yol açabilir. Sektör halihazırda aynı tip çipleri piyasadaki alternatif oyunculardan tedarik etse de, belirli bileşenler için yeni tedarikçilerin onaylanması ve üretimin artırılması birkaç ay sürecektir. Mevcut Nexperia çip stoklarının ise genellikle yalnızca birkaç hafta yeteceği tahmin edilmektedir.”

STELLANTIS, BMW, MERCEDES-BENZ…

Nexperia’nın Avrupa’da da fabrikaları bulunuyor ancak çiplerinin çoğu Çin’de paketlenerek büyük ürünlere dönüştürülüyor. Bu durum yaşanacak olası bir krizin boyutunun beklenenden daha derin olabileceği endişelerini de doğuruyor. Örneğin, Volkswagen Grubu doğrudan bu şirketten çip almasa da aldığı bir tedarik parçasında Nexperia üretimi çipler yer alıyor. Krizin şimdilik en çok BMW, Mercedes-Benz, Volkswagen gibi Alman üreticilerin yanı sıra bünyesinde Peugeot, Citroen, Opel, Fiat gibi dev markaları bulunduran Stellantis’i hatta Renault’u da etkilemesi bekleniyor. Reuters’a konuşan otomotiv şirketlerinin sözcüleri, durumu izlediklerini ve olası aksaklıkları azaltmak için hazırlandıklarını söyledi.

ALTERNATİFİNİ BULMAK ZOR!

NEXPERIA’yı vazgeçilmez kılan olağanüstü güvenilirlik standartları gerektiren AEC Q100 ve Q101 gibi sıkı otomotiv yeterlilik sertifikalarına sahip olması. Bu nedenle alternatif tedarikçilere geçmek uzun homologasyon süreçleri ve bileşenlerin yeniden sertifikalandırılması anlamına geliyor. Ayrıca, Nexperia ürünleri Bosch, Denso gibi üreticiler tarafından tedarik edilen önceden monte edilmiş bileşenlerin içine yerleştiriliyor. Yani tedarikçilerin kolayca değiştirebileceği bağımsız elemanlar değiller. Çipler, doğrudan araç elektrik mimarisine beslenen karmaşık montajlara lehimleniyor. Bu da tek bir Nexperia çip arızasının tüm üretim hatlarına yayılması anlamına geliyor.

ADIM ADIM NEXPERIA KRİZİ

1. ABD’li yetkililer haziran ayında Hollanda’yı, Nexperia’nın Çinli CEO’su Zhang Xuezheng görevde kaldığı sürece şirketin ABD’ye ihracat yapamayabileceği konusunda uyardı.

2. Hollanda hükümeti, 30 Eylül’de şirketin kontrolünü ele geçirmek için Soğuk Savaş döneminden kalma bir yasayı devreye soktu. Bu yasa, acil durumlarda Avrupa’nın temel ihtiyaç ürünlerine erişimini güvence altına almakla ilgiliydi.

3. Karara Çin Ticaret Bakanlığ sert tepki gösterdi ve 4 Ekim’de Nexperia’nın Çin’deki birimlerinden belirli “tam-ürün” ve “alt-montaj” parçalarının ihracatını yasakladı.

4. 10 Ekim’de otomobil üreticileri ve tedarikçileri, Nexperia’dan, çiplerin otomotiv tedarik zincirine teslimatını artık garanti edemeyecekleri bir dizi olayı özetleyen bir bildirim aldı.

ÜRETİMDEKİ AKSAMA TÜRKİYE’Yİ DE ETKİLER

Tek bir otomobilde bile binlerce çip yani yarı iletken malzeme kullanılıyor. Elektronik cihazların temelini oluşturan yarı iletkenlerin tedarikindeki ufak bir aksama bütün bir üretimi etkiliyor. Son olarak, pandemi döneminde yaşanan büyük çip krizi birkaç yıl boyunca yeterli araç üretilmemesine neden olmuştu. Bu krizin üzerine pekçok üretici, çip tedarik zincirlerini daha yakın ülkelere taşısa da “Nexperia” sorunu aslında otomotiv üreticilerin Uzakdoğu ülkelerine ne kadar bağımlı olduğunu yeniden ortaya koydu. Dolayısıyla, Nexperia kaynaklı üretimlerdeki aksamalar Avrupa’dan Türkiye’ye araç ithalatını ve sonucunda teslimatları geciktirebilir. Aynı zamanda Türkiye’de üretilen bazı modellerin üretim adetlerini de azaltabilir. Ancak, olası krizin etkilerini şimdiden kestirebilmek güç.